Eδρολαγνεία στο δρόμο για την εξουσία;

Η αριστερά στο σταυροδρόμι της συναλλαγής

Πίσω από το "ιδρυτικό" συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, το "ποιοτικό άλμα"  με την διάλυση των συνιστωσών και μετατροπή σε ενιαίο κόμμα, υπάρχει μια και μοναδική αιτία: Να μπορεί να καρπωθεί την πριμοδότηση των πενήντα κοινοβουλευτικών εδρών που προβλέπει ο ισχύων εκλογικός νόμος για το πρώτο κόμμα στις εκλογές. Αυτό το σενάριο είναι απολύτως πιθανό (αν όχι αναπόφευκτο με την ανεπάρκεια της σημερινής κυβέρνησης) αφού τώρα απέχει δημοσκοπικά μια - δύο ποσοστιαίες μονάδες από την πρώτη θέση.

Εδώ υπάρχει μια θεμελιώδης αντίφαση: Ο ΣΥΡΙΖΑ όπως άλλωστε και όλη η αριστερά, υποστήριζε και θεωρητικά ακόμη υποστηρίζει τη θεσμοθέτηση της απλής αναλογικής ως εκλογικό μέτρο, δηλαδή την αντιστοίχηση της κατανομής των εδρών της βουλής με τα εκλογικά ποσοστά. Δικαίως και σωστά, η αριστερά θέλει η σύνθεση της βουλής να αντανακλά την χροιά της λαϊκής εντολής: Ότι ποσοστό έχεις στον κόσμο να έχεις και στην βουλή. Τα μεγάλα αστικά κόμματα εξουσίας έχουν αντιτάξει από καιρό σε αυτή τη δίκαια αλλά δύσκολα εφαρμόσιμη πρακτική, ότι η ενσάρκωση ατόφιας της λαϊκής εντολής αποδίδει ασταθείς συμμαχίες, εύθραυστες ισορροπίες και τελικά ακυβερνησία. Η λογική μέχρι τώρα ήταν των "καθαρών λύσεων" - εφόσον ένα κόμμα είχε σχετική πλειοψηφία στο λαό, έπαιρνε με πριμοδότηση του εκλογικού νόμου απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και τη δυνατότητα να κυβερνά αυτόνομα, χωρίς να εξαρτάται από υποχρεωτικές συμπράξεις. Δεν είναι τόσο δημοκρατικό, όσο είναι πρακτικό γιατί επιτρέπει τον σχηματισμό συμπαγούς κυβέρνησης την επόμενη των εκλογών, ακόμη κι αν δεν διαθέτει τη νομιμότητα ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ της λαϊκής εντολής, αλλά μόνο μέρους της.

Μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκε σθεναρή αντίσταση στην αυτοδιάλυση των συνιστωσών γιατί φοβούνται την αποδυνάμωση της εσωκομματικής δημοκρατίας. Εμβληματική μορφή αυτής της αντίστασης ο Μανώλης Γλέζος, το βαρύτερο όνομα του χώρου (με τον αναχωρητή Μίκη Θεοδωράκη). Η αντίφαση είναι η εξής: Γιατί να ανασχηματίσει τη σύνθεσή του ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να επωφεληθεί τις πλασματικές έδρες που προβλέπει ένας εκλογικός νόμος στον οποίο ήταν και είναι αντίθετος, ως αλλοιωτικό της λαϊκής βούλησης; Μήπως αυτή είναι η αρχή του μετασχηματισμού του σε αρχηγικό κόμμα εξουσίας, όπου ο εκλεγμένος εκλεκτός επιβάλει δικές του "καθαρές λύσεις", παίρνοντας τα κλειδιά του κράτους και τα πόστα για παρατρεχάμενους, όπως είθισται; Μήπως η απομείωση της εσωκομματικής λογοδοσίας προκειμένου να επωφεληθεί από ένα δημοκρατικά ελλειμματικό νομοθέτημα, είναι η πώληση της ψυχής του ΣΥΡΙΖΑ στο διάβολο με αντάλλαγμα την εξουσία; Δύσκολα ερωτήματα σε μια δύσκολη εποχή, για ένα πολιτικό σχηματισμό που περιλαμβάνει από οπαδούς του Τσε Γκεβάρα, του Σιμόν Μπολίβαρ και του Δον Κιχώτη, μέχρι σοβαρούς ανθρώπους όπως ο Δραγασάκης κι ο Σταθάκης.

Το δυσκολότερο όμως για την ελληνική αριστερά δεν θα είναι ο εσωτερικός της κατακερματισμός, αυτός δυνητικά μπορεί να καταλήξει και σε μια δημιουργική σύνθεση. Το ζητούμενο για την αριστερά σήμερα είναι η υπέρβαση της ιστορικής κλήσης για "όπλο πάρα πόδα", την καταστροφική ιδεολογική κληρονομιά της ήττας του εμφυλίου, που έχει εδραιώσει σε κάθε παραδοσιακό αριστερό το καθήκον της "ανυπακοής", της "ανατροπής" και της "ακύρωσης στην πράξη" της έννομης τάξης, εφόσον σε αυτή προΐστανται αστικά κόμματα. Παρ' όλες τις στρεβλώσεις του ζαβού μας πολιτεύματος, τα πολιτικώς έκφυλα προεδρικά διατάγματα και τις νυχτερινές τροπολογίες εκλογικής αρπαχτής, το γεγονός παραμένει και είναι αδιαμφισβήτητο, ότι είναι η καλύτερη κοινοβουλευτική δημοκρατία που είχαμε ποτέ. Σε αυτή λοιπόν την ελληνική δημοκρατία της κομματοκρατίας τουλάχιστον μέχρι τώρα η αριστερά αποτελούσε πάντα μια ισχυρή μειοψηφία, της οποίας η ιδεολογική απήχηση και ακτιβιστική εμβέλεια ήταν μεγαλύτερη του εκλογικού της αναστήματος. Όποτε μετριόνταν τα κουκιά, οι αριστεροί ήταν πάντα λιγότεροι αναλογικά με τη συνδικαλιστική τους ισχύ, την επιρροή τους στην παιδεία και στις τέχνες, τον αντίλαλό τους στο εξωτερικό. Ακόμη και αν λάβει κανείς υπόψη τα εκβιαστικά διλήμματα "εμείς ή το χάος" από τα κόμματα εξουσίας λίγο πριν τις κάλπες, πάλι κανείς σώφρων αριστερός δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ανήκει σε κάποια πλειοψηφία, ότι είναι μέρος μια πολιτικά κυρίαρχης τάξης (όπως κανείς σώφρων αριστερός δεν μπορεί να κουβεντιάζει σοβαρά με το ψεκασμένο κόμμα-γιούχου του Καμμένου). 

Στην προσπάθεια της να διατηρήσει την ψυχή της καθ' οδόν προς την εξουσία, η αριστερά θα πρέπει να σταματήσει να φέρεται σαν η ηττημένη που δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την ήττα και να επανεδραιώσει την πραγματική της παράδοση του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης και της ισότητας που ανέκαθεν της έδιναν ιδεολογικό προβάδισμα, ειδικά ανάμεσα στους νέους. Σήμερα βλέπουμε περισσότερη κοινωνική αλληλεγγύη από ιδιωτικά ΜΜΕ και ιδρύματα του εξωτερικού, απ' οτι από την θεωρητική πηγή της στην πολιτική ιστορία, εκτός αν κάποιοι στην Κουμουνδούρου νομίζουν ότι η κοινωνική αλληλεγγύη προσωποποιείται από πολιτικούς τυχοδιώκτες όπως ο Φωτόπουλος και ο Μπαλασόπουλος και εξαντλείται με θεσούλες στο δημόσιο και τσαμπουκά κατά την διαπραγμάτευση των κλαδικών συμβάσεων. Η επικρατούσα νοοτροπία της τυφλής και ιδιοτελούς αλλά πολιτικά αδιέξοδης αντιπαράθεσης, δε φαίνεται να έχει σκοπό την βελτίωση της ζωής του Έλληνα, αλλά τη πολιτική κυριαρχία με κάθε μέσο, μέσα ή έξω από τα όρια του νόμου - το βαθιά αντιδημοκρατικό "πάρα πόδα". Όμως εδώ που έχουμε φθάσει με την κρίση, την άνοδο του φασισμού ως απόρριψη του πολιτικού συστήματος συνολικά και την εξάντληση από την ανέχεια και την πολική ένδεια, δεν υπάρχουν περιθώρια για παιχνίδια κυριαρχίας, ακόμη κι ανήκεις στην ευγενή πολιτική τάξη των αδικημένων από την ιστορία. 

Δεν είναι ανατροπή να αποκόπτεσαι από την ιστορική σου διαδρομή για να πέσεις με τα μούτρα σε μια ρηχή επικοινωνιακή νεωτερικότητα, γιατί χωρίς τα διδάγματα του παρελθόντος θα κάνεις τα ίδια λάθη. Όσοι δεν έζησαν εμφύλιο δεν ξέρουν το πραγματικό νόημα των όρων "ρήξη" και "σύγκρουση", δεν μπορούν να φανταστούν την τεράστια αξία της σύνθεσης, δε δέχονται στο λεξιλόγιό τους το "συμβιβασμό" και την "καταλαγή". Δυστυχώς δεν έχουν το πολιτικό βάθος (που συνήθως προέρχεται από την πείρα) να συνειδητοποιήσουν ότι δεξιοί και αριστεροί μετά το πέρας της πολιτικής διαδικασίας θα πρέπει να ζήσουν και να δημιουργήσουν νέο πλούτο συνεργατικά, κάτω από την ίδια σημαία. 

Αν η δυνητικά κυβερνώσα αριστερά που σήμερα λέγεται ΣΥΡΙΖΑ θέλει την εξουσία χωρίς να έχει  πουλήσει τη ψυχή της στο διάβολο, και συνεπώς και τη χώρα, ας ξεκαθαρίσει τι θα κάνει με τον εκλογικό νόμο, αν και όταν εκλεγεί. Ο σημερινός  μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, είναι ουσιαστικά προσαρμογή στο σύστημα που λέει ότι θέλει να αλλάξει. Αν το κάνει για να κυβερνήσει ώστε να εγκαθιδρύσει την απλή αναλογική που δεκαετίες τώρα διακηρύσσει, είναι θεμιτή. Αλλά αν το κάνει απλά για να αναρριχηθεί με κάθε μέσο και να ανατρέψει την έκβαση του εμφυλίου που ακόμη φαίνεται να καίει στη συλλογική μνήμη της αριστεράς, τότε η ως άνω συναλλαγή έχει ήδη συντελεστεί και θα μας ξαναγυρίσει στα πέτρινα μετεμφυλιακά χρόνια των εκατέρωθεν διωγμών.